دگزاوتازون دامی رازک؛ داروی ضدالتهاب و ضدشوک پرکاربرد در دام‌پزشکی

معرفی داروی دگزاوتازون رازک 

دگزاوتازون تولیدی شرکت رازک یکی از داروهای پرمصرف دام‌پزشکی در دسته گلوکوکورتیکوئیدهای سنتتیک است. این دارو به‌عنوان یک ضدالتهاب قوی، ضد حساسیت و ضد شوک در انواع حیوانات اهلی و خانگی کاربرد گسترده‌ای دارد. محصول دگزاوتازون رازک در ویال‌های ۵۰ میلی‌لیتری قهوه‌ای رنگ ارائه می‌شود که هر میلی‌لیتر از آن حاوی ۲ میلی‌گرم دگزامتازون به‌صورت ملح فسفات سدیم است .

ترکیبات و مکانیسم اثر دگزاوتازون 

ترکیب اصلی این دارو دگزامتازون است که به‌صورت فسفات سدیم فرموله شده است. مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که مانند سایر گلوکوکورتیکوئیدها مانع تجمع سلول‌های التهابی از جمله ماکروفاژها و لکوسیت‌ها در محل التهاب شده، از فاگوسیتوز و آزاد شدن آنزیم‌های لیزوزومی جلوگیری می‌کند و بدون تأثیر بر علل التهاب، باعث کاهش واکنش‌های بافتی در روند التهاب می‌شود.

مزیت اصلی این دارو نسبت به انواع مشابه مانند بتامتازون، توانایی عبور آن از سد خونی مغزی است که باعث می‌شود در درمان التهاب‌های سیستم عصبی نیز مؤثر باشد.

موارد مصرف و کاربردهای درمانی دگزاوتازون 

داروی دگزامتازون رازک در درمان طیف وسیعی از بیماری‌های دامی کاربرد دارد:

• کتوز گاوی (استونمی): کمک به تنظیم متابولیسم در گاوهای شیری

• حالات شوک و استرس: مدیریت شرایط بحرانی و کاهش تلفات

• آرتریت‌های غیرعفونی، تاندونیت، استئوآرتریت: کاهش التهاب و درد در دستگاه حرکتی

• التهاب وتر و سینوویال‌های وتری: بهبود حرکتی در حیوانات

• واژینیت: درمان التهاب در دستگاه تناسلی دام

• سندرم آمفیزم ریوی گاو: کمک به کاهش التهاب ریوی

• پنومونی آتیپیک در گاو: کنترل التهاب در عفونت‌های ریوی

• درماتیت‌ها و بورسیت‌ها: کاهش التهاب پوستی

• واکنش‌های آلرژیک: کنترل فوری hypersensitivity reactions

• ماستیت ناشی از استرس: کاهش التهاب پستان در دام شیرده 

مقدار و نحوه مصرف دگزاوتازون 

این دارو به اشکال مختلف تزریقی شامل عضلانی، داخل وریدی، زیرجلدی و داخل مفصلی قابل تجویز است. دوز مصرفی بر اساس نوع حیوان و وزن آن متفاوت است:

برای تزریق داخل مفصلی در اسب و گاو، دوز ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم (معادل ۱ تا ۵ میلی‌لیتر) توصیه می‌شود .

موارد منع مصرف و احتیاط‌ها

❌ عدم استفاده در سه ماه آخر آبستنی به دلیل افزایش احتمال سخت‌زایی یا سقط جنین 

❌ عدم استفاده در عفونت‌های باکتریایی بدون همراهی آنتی‌بیوتیک 

❌ پرهیز از مصرف در حیوانات با اختلال عملکرد شدید کبدی 

❌ منع مصرف در حیوانات با استئومالاسی، شکستگی‌ها و دوره ترمیم زخم 

❌ عدم استفاده همزمان با سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی 

تداخلات دارویی

تجویز همزمان دگزامتازون با سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث افزایش عوارض گوارشی و کاهش اثرات درمانی شود. در صورت وجود عفونت‌های باکتریایی، باید همزمان از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب استفاده شود.

عوارض جانبی

🔴 کاهش موقت تولید شیر در دام‌های شیرده

🔴 تشنگی و پرادراری در برخی حیوانات

🔴 کاهش قدرت سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به عفونت‌ها

🔴 تأخیر در التیام زخم‌ها در دوره درمان

🔴 احتمال بروز لامینایتیس در اسب و گاو با مصرف طولانی‌مدت 

زمان پرهیز از مصرف

رعایت دوره پرهیز از مصرف (Withdrawal time) برای اطمینان از عدم باقی‌ماندن باقیمانده دارو در فرآورده‌های خوراکی دامی ضروری است:

• گوشت: ۲۱ روز پس از آخرین تزریق 

• شیر: ۸۴ ساعت (۳.۵ روز) پس از آخرین تزریق 

شرایط نگهداری

داروی دگزامتازون رازک باید در دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری شده و از نور مستقیم خورشید و رطوبت محافظت شود. همچنین باید از یخ‌زدگی دارو جلوگیری شود .

بسته‌بندی

این دارو در ویال‌های شیشه‌ای قهوه‌ای رنگ ۵۰ میلی‌لیتری عرضه می‌شود که به محافظت از دارو در برابر نور کمک می‌کند.

سخن پایانی

دگزاوتازون (دگزامتازون تولیدی شرکت رازک) یکی از داروهای ضروری در پزشکی دام‌پزشکی محسوب می‌شود که با خواص ضدالتهابی، ضدحساسیتی و ضدشوک قوی خود، جایگاه ویژه‌ای در درمان بسیاری از بیماری‌های دامی دارد. با این حال، باید به موارد منع مصرف، تداخلات دارویی و دوره پرهیز از مصرف توجه ویژه‌ای داشت تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود.