اکسفنازول (اکسفندازول ۲۲.۵٪)؛ یک ضد انگل وسیع‌الطیف برای دام

مقدمه

در صنعت دامپروری، کنترل انگل‌های داخلی یکی از چالش‌های مهم برای حفظ سلامت دام و بهره‌وری اقتصادی است. اکسفنازول (اکسفندازول ۲۲.۵٪ تولید شرکت زاگرس فارمد) یک داروی ضد انگل گسترده‌الطیف است که برای درمان و کنترل انواع کرم‌های گرد دستگاه گوارش، ریوی و کرم‌های نواری در گاو و گوسفند طراحی شده است. این دارو با ترکیب مؤثر و ایمن خود، جایگاه ویژه‌ای در بین دامپزشکان و دامداران پیدا کرده است.

مکانیسم اثر اکسفنازول

اکسفنازول از خانواده بنزیمیدازول‌ها است که مکانیسم اثر منحصر به فردی دارد. این دارو به توبولین نماتودها متصل شده و از تشکیل میکروتوبول‌ها جلوگیری می‌کند. از آنجا که میکروتوبول‌ها برای جذب مواد مغذی در سلول‌های روده‌ای انگل ضروری هستند، اختلال در تشکیل آن‌ها منجر به کاهش جذب مواد مغذی و کاهش ذخایر گلیکوژن در انگل می‌شود. این فرآیند در نهایت باعث گرسنگی مؤثر کرم‌ها و مرگ آن‌ها می‌گردد.

یکی از مزایای مهم اکسفنازول جذب آهسته و ناقص آن پس از مصرف خوراکی است که باعث می‌شود دارو برای مدت طولانی (بین ۱۵ تا ۳۰ ساعت) در غلظت مؤثر باقی بماند و تماس طولانی‌تری با انگل‌ها داشته باشد. این ویژگی اثربخشی دارو را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

موارد مصرف و گونه‌های هدف

اکسفنازول ۲۲.۵٪ زاگرس فارمد یک داروی ضد انگل گسترده‌الطیف است که علیه انواع انگل‌های داخلی در گاو و گوسفند مؤثر است:

در گاو:

• کرم‌های گرد دستگاه گوارش: Ostertagia spp، Haemonchus spp، Tricostrongylus spp، Nematodirus، Cooperia spp، Capillaria spp، Oesophagostomum spp، Chabertia spp، Trichuris spp

• کرم‌های ریوی: Dictyocallus spp

• کرم‌های نواری: Monezia spp

• مؤثر در کنترل Ostertagiasis نوع دوم

در گوسفند:

• کرم‌های گرد دستگاه گوارش: Ostertagia spp، Haemonchus spp، Tricostrongylus spp، Nematodirus، Cooperia spp، Oesophagostomum spp، Chabertia spp، Trichuris spp

• کرم‌های ریوی: Dictyocallus spp

• کرم‌های نواری: Monezia spp

این دارو همچنین دارای خاصیت تخم‌کشی علیه نماتودها بوده و در کنترل تخم انگل‌ها نیز مؤثر است.

مقدار و روش مصرف اکسفنازول

روش مصرف این دارو به صورت خوراکی است و باید قبل از مصرف، ظرف محتوی دارو به خوبی تکان داده شود تا محتوای آن به طور یکنواخت مخلوط شود.

دوز مصرفی برای گاو:

• ۴.۵ میلی‌گرم اکسفنازول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

• یا ۵ میلی‌لیتر از سوسپانسیون به ازای هر ۲۵ کیلوگرم وزن بدن

دوز مصرفی برای گوسفند:

• ۵ میلی‌گرم اکسفنازول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن

• یا ۱ میلی‌لیتر از سوسپانسیون به ازای هر ۴.۵ کیلوگرم وزن بدن

راهنمای مصرف عملی:

برای گاوهای بالای ۳۰۰ کیلوگرم، به ازای هر ۲۵ کیلوگرم وزن اضافه‌تر، ۵ میلی‌لیتر بیشتر داده شود. برای گوسفندهای بالای ۲۷ کیلوگرم، به ازای هر ۴.۵ کیلوگرم وزن اضافه‌تر، ۱ میلی‌لیتر بیشتر داده شود.

ملاحظات ایمنی و عوارض جانبی اکسفنازول

اکسفندازول ۲۲.۵٪ زاگرس فارمد از ایمنی بالایی برخوردار است و عوارض جانبی خاصی برای آن گزارش نشده است. بنزیمیدازول‌ها به طور کلی طیف وسیعی از ایمنی دارند و حتی در صورت مصرف بیش از حد، معمولاً نیاز به درمان اختصاصی نیست.

موارد منع مصرف:

• هیچ گونه منعی برای استفاده از این محصول حتی در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد.

زمان پرهیز از مصرف:

• گوشت: ۲۴ روز پس از آخرین مصرف

• شیر: ۸۴ ساعت پس از آخرین مصرف

تداخلات دارویی اکسفنازول

تاکنون هیچ گونه تداخل دارویی برای اکسفندازول ۲۲.۵٪ گزارش نشده است. با این حال، توصیه می‌شود این دارو با سایر محصولات دامپزشکی مخلوط نشود.

شرایط نگهداری

برای حفظ اثربخشی و کیفیت دارو، رعایت شرایط نگهداری زیر ضروری است:

• نگهداری در جای خشک و خنک

• دمای نگهداری کمتر از ۲۵ درجه سانتی‌گراد

• دور از نور مستقیم خورشید

• جلوگیری از یخ‌زدگی دارو

نکات کلیدی در مصرف بهینه

1. تکان دادن قبل از مصرف: حتماً قبل از هر استفاده، ظرف دارو را به خوبی تکان دهید تا سوسپانسیون به طور یکنواخت مخلوط شود.

2. تخمین دقیق وزن دام: برای تعیین دوز دقیق دارو، وزن دقیق دام ضروری است. دوز کمتر از مقدار توصیه شده ممکن است منجر به کاهش اثربخشی درمان و ایجاد مقاومت دارویی شود.

3. رعایت زمان پرهیز از مصرف: جهت اطمینان از عدم وجود باقیمانده دارویی در فرآورده‌های دامی، حتماً زمان‌های پرهیز از مصرف گوشت و شیر را رعایت کنید.

4. استفاده از تجهیزات مناسب: برای تجویز دقیق دارو از وسایل مدرن و کالیبره شده استفاده کنید.

5. پایش اثر بخشی درمان: در مواردی که شک به مقاومت دارویی وجود دارد، با آزمایش‌های مناسب مانند آزمایش کاهش تعداد تخم انگل در مدفوع، اثر بخشی درمان را پایش کنید.

جمع‌بندی

اکسفنازول (اکسفندازول ۲۲.۵٪) تولید شرکت زاگرس فارمد یک انتخاب مؤثر، ایمن و اقتصادی برای کنترل و درمان انگل‌های داخلی در گاو و گوسفند است. این دارو با مکانیسم اثر منحصر به فرد خود، طیف وسیعی از انگل‌های گرد دستگاه گوارش، ریوی و کرم‌های نواری را پوشش می‌دهد و با خاصیت تخم‌کشی خود به کاهش آلودگی محیط و چراگاه‌ها کمک می‌کند.

رعایت دقیق دوز مصرفی، روش تجویز و شرایط نگهداری دارو، اثربخشی درمان را تضمین کرده و از ایجاد مقاومت دارویی در انگل‌ها پیشگیری می‌کند. با استفاده صحیح از این دارو و در کنار آن اجرای برنامه مدیریتی جامع کنترل انگل، می‌توان به ارتقاء سلامت دام، بهبود عملکرد تولیدی و در نهایت افزایش سودآوری دامپروری کمک شایانی نمود.